Divan-ı Hümayun üyeleri ve görevleri kısaca

Divan-ı Hümayun nedir? Divan-ı Hümayun üyeleri kimlerdir? Divan-ı Hümayun üyelerinin görevleri nelerdir? İşte Divan-ı Hümayun hakkında kısaca bilgi.

Divan-ı Hümayun nedir?

Divan-ı Hümayun, Osmanlı Devleti’nde her türlü konunun görüşüldüğü, günümüz Bakanlar Kurulu’na benzetebileceğimiz yapıdadır. Divan aslında bir karar organı değil danışma organıdır, çünkü divanda alınan herhangi bir kararda son söz padişaha aittir.

Divana Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar padişahlar başkanlık ederken, Fatih Sultan Mehmet sonrasında sadrazamlar başkanlık etmeye başlamıştır. Divanda alınan kararlara hüküm adı verilirken, bu hükümlerin kaydedildiği defterlere mühimme denilmektedir.

Osmanlı Devleti’nde ilk divan Orhan Bey zamanında kurulmuştur. Orhan Bey zamanında kurulan bu divan ise II. Mahmut döneminde kaldırılarak, yerine Batı tarzı Bakanlar Kurulu denilebilecek Heyet-i Vükela kurulmuştur.

Divan-ı Hümayun üyeleri ve görevleri

Zaman içerisinde sınırların genişlemesiyle divan üyelerinde artışlar meydana gelmekle birlikte genel olarak divan üyeleri şöyle:

Padişah: Divan’ın doğal üyesidir, son karar padişah tarafından verilmektedir. Padişah tarafından verilen emirlere ferman denilmektedir.

Sadrazam: Veziriazam olarak da bilinmekle birlikte, padişahın vekilidir. Sadrazam tarafından verilen emirlere buyruldu denilmektedir.

Vezir: Vezirin en bilgilisi sadrazam olur. Devlet işlerinin yürütülmesinde yardımcıdır.

Defterdar: Devletin hesap ve bütçe işlerinden sorumludur. Maliyeyi düzenlemek ve devletin alacaklarını tahsil etmekle görevlidir.

Kazasker: Devlette adalet ve eğitim işlerinden sorumludur. Medreselere müderris, mahkemelere kadı ataması yapmaktadır. Müderrisler tarafından tutulan defterlere ruznamçe adı verilmektedir.

Nişancı: Devletin iç ve dış yazışmalarından sorumludur. Nişancıların fethedilen bölgelerin sosyal ve ekonomik yapısını kaydettikleri deftere Tahrir Defteri denilmektedir. Nişancı ayrıca tapu ve kadastro işlerinden de sorumludur.

Reisülküttap: Divanda gerçekleştirilecek toplantının gündemini belirlemektedir. Devletin dış yazışmalarından sorumludur.

Kaptan-ı Derya: Divanın doğal üyesi olmamakla birlikte, her zaman İstanbul’ da bulunması mümkün olmaması sebebiyle İstanbul’da olduğu zamanlarda divana katılmaktadır.

Yeniçeri Ağası: Divanın doğal üyesi olmamakla birlikte, rütbesi vezir ise divana katılmaktadır.

Şeyhülislam: Protokolde sadrazam ile denk sayılmaktadır. Divanda alınan kararlara fetva vermektedir.