Harezmi kimdir, eserleri nelerdir? Kısaca hayatı

Harezmi kimdir? Harezmi’nin eserleri nelerdir? Bu yazımızda ünlü bilim insanı Harezmi’nin hayatına ve eserlerine kısaca değindik.

Harezmi kimdir?

Harezmi; matematik, astronomi, coğrafya ve tarih alanlarında çalışmalar yapmış ünlü bir Türk-İslam bilim insanıdır. Cebirin ve algoritmanın kurucusu olarak kabul edilir. Batı dünyasında “Algebra” ismiyle tanınır. Harezmi’nin hayatı ve eserleri hakkında daha detaylı bilgiye aşağıdaki başlıkta ulaşabilirsiniz.

Harezmi’nin hayatı

Harezmi’nin tam adı Ebu Abdullah Muhammed bin Musa el-Harezmi’dir. 780 yılında Özbekistan’ın Harezm bölgesinin Hive şehrinde doğmuştur. Harezm Türküdür ve Müslümandır. Harezm’de temel eğitimini alan Harezmi, gençliğinin ilk yıllarında Bağdat’taki ileri bilim atmosferinin varlığını öğrenir. Dönemin önemli bilgi merkezlerinden olan Bağdat’a ilim öğrenmek için gider. Burada kıymetli İslam alimlerinden ders alır ve kendini yetiştirir.

Harezmi’nin çalışmaları Abbasi Halifesi Me’mun’un dikkatini çeker. Me’mun onu Bağdat Saray Kütüphanesi’nin idaresine getirir. Harezmi burada birçok eser yazmış ve çevirmiş, ayrıca halifenin isteği üzerine bir grup bilim insanıyla birlikte dünyanın haritasını çıkarmıştır. Harezmi, 850 yılında Bağdat’ta vefat etmiştir.

Harezmi’nin eserleri

Harezmi birçok alanda eser vermiş bir bilim insanıdır. Harezmi’nin en önemli eserleri şunlardır:

• El-Kitab’ul Muhtasar fi’l Hesab’il Cebri ve’l Mukabele: Bu eser cebirin kuruluşunu anlatan ilk kitaptır. Harezmi burada doğrusal ve ikinci dereceden denklemlerin çözüm yöntemlerini açıklamış, cebir terimlerini tanımlamış ve cebiri bağımsız bir disiplin olarak ortaya koymuştur. Bu eser Latince’ye çevrilerek Batı dünyasına cebirin temellerini aktarmıştır.
• Kitab al-Muhtasar fil Hisab el-Hind: Bu eser Hint rakamları üzerine yazılmıştır. Harezmi burada ondalık sayı sisteminin kurallarını anlatmış, sıfırın kullanımını göstermiş ve aritmetik işlemleri açıklamıştır. Bu eser de Latince’ye çevrilerek Batı’da sayı sistemlerinin gelişmesine katkı sağlamıştır.
• El-Mesahat: Bu eser geometri üzerinedir. Harezmi burada alan ve hacim hesaplamalarını yapmış, özellikle küre, koni ve silindir gibi şekillerin formüllerini vermiştir.
• Kitab surat al-arz: Bu eser coğrafya üzerinedir. Harezmi burada Batlamyus‘un “Coğrafya” adlı eserini gözden geçirmiş, düzeltmeler yapmış ve yeni haritalar eklemiştir.
• Zîc-ul Harezmî: Bu eser astronomi üzerinedir. Harezmi burada gezegenlerin hareketlerini, güneş ve ay tutulmalarını, zaman hesaplamalarını, takvim sistemlerini ve trigonometrik fonksiyonları anlatmıştır.
• Kitab al-Amal bi’l Usturlab: Bu eser astroloji üzerinedir.